Zdravstveni značaj zemljišta

Zemljiste

Zemljište predstavlja površni sloj zemljine kore (litosfera) koji je formiran dejstvom abiotskih (klimatski, edafski, orografski) i biotskih (mikroorganizmi, biljke, životinje i čovek) faktora.

Sanitarno-higijenski aspekt zemljišta je značajan za formiranje naselja, snabdevanje vodom za piće, proizvodnju životnih namirnica, razvoj industrije i dr. Najznačajnije karakteristike zemljišta su: sastav i mehanička struktura, prisustvo hemijskih elemenata, prisustvo patogenih mikroorganizama, vodni kapacitet, temperatura, rastresitost i dr.

 

Sastav i sanitarno stanje zemljišta predstavljaju faktore od značaja za zdravlje populacije, sa direktnim i indirektnim uticajem koji se ogleda u potencijalnom zagađenju površinskih i podzemnih voda, životnih namirnica i vazduha.

Nedostatak određenih mikro i makroelemenata, nepovoljni sanitarno-higijenski uslovi (visok nivo podzemnih voda ili nedostatak vlage, izmenjena svojstva zemljišta i dr.), kao i prisustvo povećanih koncentracija štetnih i opasnih materija u zemljištu mogu biti osnovni činioci u pojavi i razvoju većeg broja obolenja.

PROGRAM ISPITIVANjA ZAGAĐENOSTI ZEMLjIŠTA

Program sistematskog ispitivanja zagađenosti zemljišta (prisustva štetnih i opasnih materija) na određenoj teritoriji omogućava ostvarivanje sledećih ciljeva:

  • određivanje koncentracije štetnih i opasnih materija u zemljištu;
  • obradu informacija i formiranje baze podataka o stepenu zagađenja i  karakteristikama zemljišta;
  • praćenje stanja zagađenosti zemljišta u zoni sanitarne zaštite izvorišta centralnih i lokalnih vodovoda;
  • praćenje stanja zagađenosti poljoprivrednog, komunalnog i industrijskog zemljišta kao i zemljišta pored prometnih saobraćajnica, sa
  • zelenih površina, rekreativnih zona i područja pod zaštitom;
  • davanje predloga mera za smanjenje štetnih uticaja i unapređenje stanja zemljišta;
  • ostvarivanje polazne osnove za integralno upravljanje životnom sredinom na posmatranom području.

Na teritoriji urbanih područja monitoring zagađenosti zemljišta bi obuhvatao ispitivanje prisustva najznačajnijih zagađujućih materija: teških metala (As, Cd, Ni,Cu, Pb, Hg, Cr i Zn), indeksa ugljovodonika C10-C40 (mineralna ulja) i perzistentnih organskih polutanata - policikličnih aromatičnih ugljovodonika (PAU), polihlorovanih bifenila (PCB) i pesticida.

Kontrola zagađenosti zemljišta na određenoj teritoriji se ne završava sprovođenjem analitičkih postupaka za utvrđivanje koncentracija štetnih polutanata, već se mora nastaviti procenom i analizom rizika po zdravlje stanovništva (ukoliko postoje odstupanja od zakonom propisanih vrednosti), sa davanjem preporuka za smanjene rizika po zdravlje i predloga mera za popravljanje i unapređenje stanja zemljišta (Projekti sanacije i remedijacije).

Kontakt

Gradski zavod za javno zdravlje Beograd,

Bulevar despota Stefana 54a,

11108 Beograd, Srbija

Telefon: 2078-600; 3237-351