9.1 POVRŠINSKE VODE

Dobijeni podaci, u višegodišnjem nizu, mogu se koristiti i kao osnova za procenu efikasnosti
preduzetih mera sanacije.

Kartografski prikaz kvaliteta i mreže mernih mesta dat je u Vol.B Karta 39. Kvalitet
površinskih voda i mreža mernih mesta za kontrolu (VODPOVMER).

U periodu visokih voda (maj-juni) i malih voda (septembar-oktobar), na svim profilima
uzimaju se pojedinačni uzorci vode. Uzimanje uzoraka vode za fizičko-hemijska i hemijska
ispitivanja vrši se sa dubine od 0,5m Friedinger-ovom bocom zapremine 5 litara, dok se
uzorci za bakteriološka ispitivanja zahvataju direktno u sterilnu, plastičnu bocu od 250ml.
Uzorci za ispitivanje teških metala, fenola i kiseonika konzerviraju se odmah po zahvatanju.
Kvalitativne probe planktona uzimaju se planktonskom mrežom No 25, a kvantitativne
Friedinger-ovom bocom sa dubine od 0,5m. Sediment se uzorkuje kao poremećen na svim
profilima prvog i drugog ranga, dok se kontrola ne obavlja na profilima trećeg ranga.
Poremećeni uzorci sedimenta uzimaju se Eckman-ovim bagerom zahvatne površine
225cm2. Kvalitativne i kvantitativne probe faune dna uzimaju se takođe Eckman-ovim
bagerom.

Vrsta laboratorijskih ispitivanja, definisana je u zavisnosti od značaja profila i stepena
njegove ugroženosti otpadnim vodama, a ispitivanjima se obuhvataju sledeće grupe
parametara:

- Osnovni fizičko-hemijski i hemijski parametri: temperatura vode, providnost, prisustvo
plivajućih štetnih i opasnih materija, pH vrednost, rastvoreni kiseonik, procenat zasićenja
kiseonikom, petodnevna biohemijska potrošnja kiseonika (BPK5), utrošak kalijum
permanganata, hemijska potrošnja kiseonika (HPK), totalni organski ugljenik, suspendovane
materije, ukupni fosfati, ortofosfati, elekroprovodljivost, suvi ostatak, alkalitet, ukupna
tvrdoća, gvožđe, amonijačni azot, nitriti i nitrati;

- Dopunski hemijski parametri: hloridi, fenoli, anjonski deterdženti (ABS substance), bakar,
cink, olovo, nikl, kadmijum, arsen, živa i mineralna ulja;

- Bakteriološki parametri: ukupan broj aerobnih mezofilnih bakterija u 1cm3, najverovatniji
broj ukupno prisutnih koliformnih bakterija u 1dm3, broj sulfitoredukujućih klostridija u
1dm3 vode, kao i konačna identifikacija svih izolovanih bakterija;

- Fiziološke grupe bakterija razgrađivača organskih materija: broj heterotrofnih i oligotrofnih
bakterija u 1cm3, kao i broj proteolitičkih, saharolitičkih, amilolitičkih i lipolitičkih bakterija u
1cm3 vode. Takođe se određuju, klasa boniteta po KOHL-u i stepen samoprečišćavanja;

- Ekotoksikološka ispitivanja: podrazumevaju kontrolu kumulacije i biomagnifikacije arsena,
olova, kadmijuma, žive PCB, PAH, organohlornih insekticida, triazinskih herbicida i derivata
hlorfenoksi karbonskih kiselina u mišićnom tkivu školjki, bentofagnih i planktofagnih riba,
kao i koncentracije cinka, bakra, nikla, hroma, arsena, olova, kadmijuma, PCB, PAH,
organohlornih insekticida, triazinskih herbicida i derivata hlorfenoksi karbonskih kiselina u
sedimentu.

Laboratorijska ispitivanja uzoraka vode vrše se prema Pravilniku o vrstama i načinu
osmatranja i ispitivanja kvantitativnih i kvalitativnih promena voda (Sl. list SFRJ br. 42/66) i
Jugoslovenskim standardima iz oblasti ispitivanja voda. Parametri za koje metode nisu date
u ovim propisima analizirani su prema Standardnim metodama za ispitivanje voda i
otpadnih voda Agencije za zaštitu životne sredine SAD.

Ocena kvaliteta površinskih voda na teritoriji Beograda vršena je na osnovu Uredbe o
klasifikaciji voda, međudržavnih voda i voda obalnog mora Jugoslavije (“Sl. list SFRJ” br.
6/78), Uredbe o kategorizaciji vodotoka i Uredbe o klasifikaciji voda (“Sl. glasnik SR Srbije”
br. 5/68), Pravilnika o opasnim materijama u vodama (“Sl. glasnik SR Srbije” br. 31/82) i
Odluke o maksimalno dopuštenim koncentracijama radionukleida i opasnih materija u
međurepubličkim vodotocima, međudržavnim vodama i vodama obalnog mora Jugoslavije
(“Sl. list SFRJ” br. 8/78).

Ocena zagađenosti sedimenta neorganskim i organskim mikropolutantima obavlja se prema
“Canadian Sediment Quality Guidelines“, jer ni Jugoslavija ni Evropska Unija nemaju
odgovarajući propis.

Određivanje sadržaja teških i toksičnih metala, organohlornih insekticida, herbicida trijazina,
polihlorovanih bifenila i policikličnih aromatičnih ugljovodonika u mišićnom tkivu riba i
školjkama vrši se na osnovu “Pravilnika o količinama pesticida i drugih otrovnih materija,
antibiotika i mikotoksina koji se mogu nalaziti u životnim namirnicama“ (“Sl. list SFRJ” br.
5/92) i Preporuka Svetske zdravstvene organizacije.

Najznačajniji vodotokovi za grad su Sava i Dunav, koji su svrstani u vodotoke II kategorije
(Klasa II vode koje su podesne za kupanje, rekreaciju i sportove na vodi, za gajenje manje
plemenitih vrsta riba (ciprinida), kao i vode koje se uz normalne metode obrade
(koagulacija, filtracija i dezinfekcija) mogu upotrebljavati za snabdevanje naselja vodom za
piće i u prehrambenoj industriji).

U Savu i Dunav izlivaju se komunalne, industrijske i otpadne vode sa farmi. Na teritoriji
grada registrovano je oko 250 direktnih zagađivača vodotoka, dok preostale privredne
organizacije odvode svoje otpadne vode u kanalizaciju. Primarno se prečišćava oko 30%, a
sekundarno oko 15% industrijskih i otpadnih voda sa farmi. Recirkulacija i ponovno
korišćenje upotrebljenih voda sprovodi se samo u 5% slučajeva. Komunalne upotrebljene
vode se ne prečišćavaju.

Upoređivanjem rezultata obavljenih laboratorijskih ispitivanja u proteklom desetogodišnjem
periodu, može se konstatovati da je kvalitet voda Save i Dunava bio daleko bolji u periodu
1997-1999 godine nego u periodu 1990-1992 godine, što je više rezultat sankcija i
prestanka rada i smanjenja obima proizvodnje mnogih postrojenja, kako kod nas tako i u
najbližem okruženju, nego koordinirane akcije na zaštiti voda u slivnom području. Analiza
rezultata praćenja kvaliteta površinskih voda ilustrovana je na graficima, a prostorna
raspodela zagađivača površinskih voda data je u kartografskom prikazu u Vol.B Karta 25.
Identifikacija zagađivača površinskih voda (VODPOVZAG).

9.2 PODZEMNE VODE

Eksploatacijom i prečišćavanjem podzemnih voda savskog aluvijalnog izvorišta beogradski
vodovodni sistem obezbeđuje oko 6m3/s vode za piće.

Karakteristike izdanskih voda aluvijalnih naslaga reke Save su uslovljene kvalitetom
površinskih voda obzirom na direktnu hidrauličku vezu rečnog korita sa vodonosnim
horizontom. Ova činjenica je od značaja kod obnavljanja rezervi izdanskih voda, ali
predstavlja nepovoljnost u smislu njihove zaštite od zagađenja. U uslovima promenljivog
kvaliteta pa i ekscesnog zagađenja vode reke Save zapaženi su pozitivni efekti filtracije
kroz podzemnu poroznu sredinu. Značajna transformacija kvaliteta savske vode, prilikom
prihranjivanja izdani beogradskog izvorišta, ogleda se u smanjenju kako neorganskog tako i
organskog opterećenja. Rezultat je zadovoljavajući kvalitet izdanskih voda aluvijalnih
naslaga reke Save na teritoriji Beograda i pored povremenog odstupanja pojedinih
parametara (gvožđe, mangan, amonijak). Međutim, mora se imati u vidu relativno velika
vulnerabilnost pojedinih delova Beogradskog izvorišta obzirom na njegovu veliku linijsku
razuđenost (dužina od preko 50km) i koliziju sa gradskim tkivom. Stambeni, industrijski
objekti, saobraćajna infrastruktura, poljoprivredna delatnost u savskom priobalju, kao i
nepostojanje odgovarajućih komunalnih sistema za prihvat i preradu otpadnih voda u
delovima gradske celine, a posebno u seoskim naseljima, utiču na degradaciju kvaliteta
vodonosne sredine.

Zbog procenjene znatne količine podzemne vode i mogućnosti efikasne eksploatacije,
obzirom na već izgrađene infrastrukturne objekte, kao potencijalno izvorište beogradskog
vodovoda nameće se zona ušća Save u Dunav koju uz Veliko ratno ostrvo čini i lokalitet
između hotela “Jugoslavija” i zgrade Palate federacije. U toku 1996. i 1999. godine, u sklopu
hidrogeoloških istraživanja na pomenutom potezu novobeogradskog platoa, u Gradskom
zavodu za zaštitu zdravlja vršene su laboratorijske analize ispitivanja uzoraka vode iz
postavljenih pijazometarskih sondi. U sklopu eventualnog proširenja beogradskog izvorišta
na ovaj lokalitet, neophodno je nastaviti opsežna laboratorijska ispitivanja podzemnih voda.
Takođe, treba imati u vidu delikatnu situaciju u pogledu ugroženosti planiranih reni bunara
od strane postojećih izliva kanalizacionih kolektora u dunavski rukavac.

U cilju utvrđivanja mogućnosti otvaranja novih izvorišta na teritoriji Beograda i
obogaćivanja resursa podzemnih voda, važno je nastaviti istraživanja i na području leve
obale Dunava, u Pančevačkom ritu. Istraživanja bi se mogla usmeriti u pravcu primene
metode veštačke infiltracije izvorišta kako bi se osim stabilnosti kvaliteta obezbedila i
stabilnost rezervi podzemnih voda. Naravno, neophodno je usklađivanje izbora lokacija sa
urbanističkim rešenjima.

Kvalitet vode karstnih podzemnih akumulacija - Krečnjačke mase u užoj gradskoj zoni, od
Terazijskog grebena do Višnjice i na jug do Topčiderskog brda i Železnika sadrže
akumulaciju podzemnih voda čije količine i kvalitet mogu biti od značaja za lokalno
snabdevanje vodom za piće.

U okviru sistematske kontrole kvaliteta vode za piće uzorci se uzimaju na pet instalacije za
prečišćavanje vode (Banovo brdo, Bežanija, Bele vode, Vinča i Makiš), iz 15 rezervoara i iz
distributivne mreže raznih delova grada. Na instalacijama Banovo brdo i Bežanija vrši se
prerada podzemne vode, na Makišu je pogon za preradu vode reke Save, a na Belim
vodama se prerađuje površinska i podzemna voda.

Posmatrano po navedenim godinama zapaža se smanjenje procenta ukupne neispravnosti u
bakteriološkom pogledu, ali procenat neispravnosti iz vodovodne mreže se održava na
otprilike istom nivou. Porast bakteriološke neispravnosti uzoraka iz vodovodne mreže je
uvek karakterističan za letnji period. Procenat ukupne fizičko-hemijske neispravnosti je
povećan, međutim, na osnovu vrste parametara koji su odstupali (gvožđe i mutnoća) i
njihove koncentracije oni nisu od značaja sa zdravstvenog aspekta, pa se može reći da
kvalitet vode u fizičko-hemijskom pogledu nije pogoršan već poboljšan u odnosu na 1991.
godinu.

Pozitivno je što se u prethodnih deset godina u vodi za piće nisu registrovali tj. bili su na
granici detekcije pa se nisu mogli kvantitativno odrediti pesticidi, policiklični aromatični
ugljovodonici, polihlorovani bifenili, toksčni metali, alkibenzolsulfonati, a ostale nepoželjne
materije su bile u okviru propisanih vrednosti za vodu za piće. Pored toga u navedenom
periodu nije bilo povećanja ukupne alfa i beta radioaktivnosti iznad dozvoljenih vrednosti.

Vodovod Vinča

Procentualna odstupanja rezultata bakterioloških analiza su u okviru prosečnih odstupanja
kao i rezultati bioloških analiza.

Kvalitet vode za piće ispituje se u mreži lokacija koje su prikazane u Vol.B Karta 40. Mreža
lokacija na kojima se uzorkuje voda za piće i ispituje zdravstvena ispravnost (VODAPIMRE).
Određeni pokazatelji kvaliteta prikazani su takođe u Vol.B Karta 41. Srednje vrednosti
fizičko hemijskih parametara u vodi za piće sa instalacija za prečišćavanje u 2001.
(VODAPIKVA)

Lokacije na kojima se uzorkuje voda za piće

Kasarna "Topčider"
Pijaca "Banovo brdo"
Studenski centar "Košutnjak", B. Parovića
"Pekabeta", Julino brdo
Pijaca "Bele vode", naselje Partizansko barjače
MUP - Čukarica, M. Jovanovića
Pijaca "Bežanija"
Studentski centar, menza, Novi Beograd
Restoran "Fontana" Novi Beograd
Crpna stanica "Studentski grad"
Hotel "Jugoslavija", Nikole Tesle 2
Pijaca "Dušanovac", Vojvode Skopljanca
Hotel "Srbija", Ustanička 127c
Pijaca "Stari Đeram", Živka Karabiberovića 3
Pijaca "Kalenić", Maksima Gokog
Hotel "Metropol", Bulevar Kralja Aleksandra 69
Pijaca "Bajloni", Cara Dušana
Hotel "Palas", Topličin venac 23
Hotel "Park", Njegoševa 4
Prodavnica "Banovo brdo", Velika Moštanica, 10. oktobra 2a
J.K.P. "Barajevo", Barajevo, 10. oktobra 4
Bife u ulici Ljutice Bogdana bb, Autokomanda
Samousluga u ulici Neznanog junaka 2, Dedinje
Restoran "Marš na Drinu", Beograd, Cara Dušana 65
Kuhinja Jugopetrola, Čukarica, Radnička 3
Restoran "Šeher", Senjak, Andre Nkolića 1
Pijaca "Senjak", Koste Glavinića
Prodavnica, Požeška 96
Mini market "0 - 24", Julino brdo, Vodovodska 4
Restoran "Mladost", Kanarevo brdo, Borska 4
Minel, Ripanj
Kasarna - Zuce
Odmaralište Šuplja Stena
Odmaralište Radojka Lakić, Avalski put 1
Prodavnica, Beli potok, Vase Čarapića 53
Motel "1000 ruža", Beli potok, Bulevar JNA 4
Restoran "Galeb", Beograd, Karađorđeva 123
Restoran, Zemun, Karađorđev trg 10
STR "Saša", Zemun, Rada Končara 98
Restoran S. Bajića, Zemun Polje
Restoran "Dinara", Batajnica
Prodavnica "Pekabeta", Dobanovci centar
Restoran " Novi Aerodrom", Surčin, Surčinski put
Restoran " Novo naselje", Ledine, Obrenovačka 2a
Prodavnica, Novi Beograd, J. Gagarina 170, blok 45
Prodavnica, Novi Beograd, blok 23, III bulevar 28
Kasarna, Jakovo, Lole Ribara 35
Prodavnica, Petrovčić, Braće Ljubinkovića 56
Bife "Zlatibor", Maksima Gorkog 17
Apoteka D.Z. "Šumice", Ustanička 127
Mesara "Toma", Ustanička 242
"Pekabeta", Milana Rakića 110b
Prodavnica "Jabuka", Bulevar Kralja Aleksandra 526, Mali Mokri Lug
Apoteka, Kaluđerica, Kralja Petra 7
Apoteka, Veliki Mokri Lug, Nikole Grulovića 14
Apoteka, Braće Jerković, Meštrovićeva 32
Crpna stanica "Topčider", Vojvode Mišića 83
Institut za nuklearne nauke "Vinča", Vinča, Mike Petrovića Alasa
O.Š. "Vinča", Vinča, Jovana Jovanovića Zmaja 1
Bife "Leštani", Leštani, Gornjomanska 2
Hotel "Radmilovac", Smederevski put bb
Poslastičarnica "Karmen", Kneza Miloša 86
Restoran Kanareva 1, Kanarevo brdo
Pijaca, Miljakovac, Vareška
Poslastičarnica, Rakovica, Pilota M. Petrovića" 4
Prodavnica Skojevsko naselje, Nova Skojevska 77a
Restoran "Kijevo", Kijevo - Kneževac, Ratka Vujovića - Čoče 28
Vrtić "Labudić", Labudovo brdo, Gočka 55 (ili 57)
Restoran "Šumadija", Petlovo brdo, Đuje i Dragoljuba 3/1
IMR Rakovica, Patrijarha Dimitrija 7
Prodavnica Josipa Telarevića 21, Resnik, Magistralni vod
KBC Zvezdara, Dimitrija Tucovića
Prodavnica Veljka Dugoševića 9
Samousluga, Karaburma, Marijane Gregoran 58
Hemijsko čišćenje, Karaburma, Paje Četkovića 8
Pošta, Krnjača naselje Sutjeska
Restoran "Gacko", Slanački put 6
Samousluga, Ovča, Magistralni vod
Restoran "Putnik", Borča, Zrenjaninski put 147
Prodavnca mlečnih prozvoda, Borča, Bratstva jedinstva 70
GZZZ, 29. novembra 54 A

Rezervoari:

Rezervoar "Glavni", Žarka Zrenjanina 26
Rezervoar "Pionir", Severni bulevar bb
Rezervoar "Gornji", Zvezdara, Milana Rakića 86
Rezervoar "Stojčino brdo", Bulevar Kralja Aleksandra 533a
Rezervoar "Žarkovo", iznad Vojno - tehničkog Instituta
Rezervoar "Devojački grob", iznad kasarne, preko puta Rušnja
Rezervoar "Guncati", selo Guncati, Svetosavska bb
Rezervoar "Barajevo", preko puta naselja "Ravni gaj"
Rezervoar "Umka", preko puta Specjalnog zavoda Umka
Rezervoar "Železnik", na putu Sremčica - Železnik
Rezervoar "Mokroluški", Kružni put bb
Rezervoar "Krajinski", Jovana Rajića 6
Rezervoar "Dedinjski", Šolina 2
Rezervoar "Torlak" - stari, Vojvode Stepe 460
Rezervoar "Torlak", Vojvode Stepe 460
Rezervoar "Kumodraški", Kumodraž, 17. Nova 14

Instalacija "Banovo brdo", Lješka
Instalacija "Bele vode", Vodovodska 152
Instalacija "Bežanija", Gandijeva bb, Novi Beograd
Instalacija "Makiš", stari Obenovački put
Crpna stanica "Vinča", Miloša Obrenovića 24

Vodni objekti registrovani kao alternativni izvori vodosnabdevanja po teritorijama opština
Beograda dati su u tabeli, a njihov prostorni raspored je prikazan u Vol.B Karta 42.
Alternativni izvori snabdevanja stanovništva vodom (VODALTMRE).

Sistematska kontrola kvaliteta izvorskih voda sa javnih česmi na teritoriji Beograda, obavlja
se u cilju praćenja stanja podzemnih voda i uticaja zagađivača na njihov kvalitet, na osnovu
čega se procenuje uticaj i rizik korišćenja izvorskih voda na zdravlje korisnika.
Istovremeno, definiše se lista objekata koji mogu da posluže kao alternativni izvor
vodosnabdevanja u periodima nestanka vode u sistemu centralnog vodovoda.

Javne česme i izvori čija se voda kontroliše prema Programu ispitivanja kvaliteta izvorske
vode na teritoriji Beograda dati su u sledećem spisku.

Karta sa lokacijama javnih česmi i izvora i dinamika uzorkovanja data je u Vol.B Karta 43.
Mreža javnih česmi i izvora pod sistematskom kontrolom kvaliteta vode (VODCESMRE).

Prema navedenom Programu dva puta mesečno u obimu osnovne fizičko-hemijske i
bakteriološke analize ispituje se voda: Hajdučke česme-Košutnjak, Miljakovačkog
izvora-Miljakovac, Topčiderske česme-leve i Topčiderske česme-desne u Topčideru i izvora
Svete Petke na Kalemegdanu, dok se voda sa ostalih objekata ispituje jedanput mesečno.
Jedanput godišnje voda sa javnih česmi se ispituje u obimu periodične analize.

U toku 2001. godine u Laboratoriji za humanu ekologiju Gradskog zavoda za zaštitu zdravlja
ispitano je ukupno 328 uzoraka vode sa javnih česmi i izvora na teritoriji Beograda.

Analizom rezultata obavljenih laboratorijskih ispitivanja izvorske vode može se konstatovati
da je veliki broj uzoraka vode bio neispravan - 208 od 328 ukupno uzetih uzoraka (63,4%).
Od toga 151 uzorak (46,0%) je bio bakteriološki neispravan dok je 24 (7,3%) uzoraka
pokazalo fizičko-hemijsku neispravnost. Pored toga 33 (10,0%) uzoraka je bilo istovremeno
fizičko-hemijski i bakteriološki neispravno.

Dominantni problem kada je u pitanju higijenska ispravnost izvorske vode na beogradskom
području je bakteriološka neispravnost. Ona je prema rezultatima mikrobiološkog ispitivanja
uzrokovana prisustvom koliformnih bakterija, pre svega bakterija fekalnog porekla (E.coli,
Streptococcus grupe ¨D¨ kao i Citrobacter i Enterobacter).

Kada su u pitanju rezultati fizičko-hemijske analize vode sa javnih česmi u 2001. godini,
registruje se odstupanje od normi predviđenih za vodu za piće ukupno u 57 slučajeva
(samostalno ili udruženo sa bakteriološkom neispravnošću), što čini 17,3% ukupno uzetih
uzoraka.

Laboratorijsko ispitivanje u obimu periodične analize koja pored ispitivanja u obimu osnovne
analize podrazumeva ispitivanje i sadržaja cijanida, mineralnih ulja, fenola, trenutno
vezanog kao i rastvorenog kiseonika, nije registrovano odstupanje od normi propisanih
Pravilnikom o higijenskoj ispravnosti vode sem u slučaju nalaza povećanih vrednosti
mineralnih ulja od 0,038mg/l (MDK 0,01mg/l), u jednom uzorku vode sa javne česme Bele
vode. Naknadno sprovedenim uzorkovanjem i ispitivanjem novog uzorka vode sa ove
česme (u toku istog meseca), to nije ponovo registrovano. Na osnovu toga se može
zaključiti da se najverovatnije radi o jednokratnom zagađenju izazvanom antropogenim
uticajem, verovatno usled izlivanja manjih količina motornih ulja ili derivata nafte u zoni
napajanja izvorišta.

Analizom sadržaja olova u više uzoraka vode sa javnih česmi koje su locirane u užem
gradskom području ili pored većih saobraćajnica, nije registrovano povećanje koncentracije
ovog metala u vodi. Istovremeno u uzorku vode sa izvora Sakinac na Avali ispitan je
sadržaj žive (Avala je poznata kao nalazište žive), pri čemu je utvrđeno da je njena
koncentracija u ispitivanom uzorku vode bila ispod granice detekcije.

Na osnovu rezultata laboratorijskog ispitivanja izvorske vode na teritoriji Beograda u toku
2001. godine, sve javne česme se mogu podeliti na sledeće grupe:

Česme sa relativno niskim procentom fizičko-hemijske i bakteriološke neispravnosti -
Miljakovački izvor, Sveta Petka Rakovica i izvor Sakinac na Avali.

Na osnovu rezultata laboratorijskog ispitivanja higijenske ispravnosti izvorske vode na
teritoriji Beograda, može se zaključiti da je kvalitet vode sa javnih česmi veoma promenljiv,
odnosno da većina do sada kontrolisanih javnih česmi sa izvorskom vodom nema higijenski
ispravnu vodu za piće.

Pri tome treba istaći da je letnji period naročito kritičan u pogledu očuvanja higijenske
ispravnosti izvorske vode, obzirom na povoljnije uslove za preživljavanje i razmnožavanje
patogenih organizama i povećanje ljudskih aktivnosti i uticaja u zoni napajanja izvorišta. S
druge strane povećane količine padavina (karakteristične za proletnji i jesenji period),
uslovljavaju spiranje i pojačanu mobilizaciju različitih kontaminenata iz atmosfere,
površinskog sloja zemljišta i površinskih voda, koji na taj način brže i obilnije dospevaju do
vodonosnih slojeva.

Globalna slika kvaliteta vode sa javnih česmi i izvora data je u Vol.B Karta 44. Kvalitet vode
sa javnih česmi i izvora (VODCESKVA).